Het advies om geen beeldschermen te gebruiken vlak voor het slapengaan is algemeen bekend. Dr. Ingrid Verbeek, somnoloog bij het Centrum voor Slaapgeneeskunde van expertisecentrum Kempenhaeghe, nuanceert echter dit advies: “Schermen verstoren niet altijd je slaap, zolang je ze op de juiste manier gebruikt.”
Lange tijd werd gedacht dat technologie voor het slapen altijd de nachtrust zou verstoren, voornamelijk door het blauwe licht en de constante activiteit die het veroorzaakt. Het zou ervoor zorgen dat mensen later naar bed gaan, wat ten koste gaat van de slaapduur. Daarnaast verstoren de piepjes van binnenkomende berichten vaak de slaap. Als je eenmaal wakker bent, is de verleiding groot om de telefoon erbij te pakken en verder te scrollen.
Volgens Verbeek klopt het dat notificaties en schermtijd het slapengaan kunnen uitstellen, wat resulteert in minder slaap. Maar het effect van het blauwe licht en de activiteit zelf zijn minder storend dan eerder werd aangenomen. Technologie kan zelfs helpen volgens de slaaparts. “Voor sommige mensen biedt het afleiding van piekeren of vult het de tijd op als het inslapen even niet lukt. Het gaat erom dat je bewust met schermgebruik omgaat”, aldus Verbeek.
Bewust gebruik
Voordat je denkt dat het prima is om je telefoon standaard mee naar bed te nemen, is enige voorzichtigheid geboden. Verbeek benadrukt dat de algoritmes achter technologie erop gericht zijn om je aandacht vast te houden, wat je juist wakker houdt. “Je moet sterk in je schoenen staan om met jezelf afspraken te maken over hoe lang je wilt kijken.” Dit is vooral een uitdaging voor jongeren, die door de angst om iets te missen – ook wel Fear of Missing Out (FoMO) genoemd – vaak geneigd zijn om langer door te gaan. Ouders en verzorgers spelen hierin een belangrijke rol door regels op te stellen over het gebruik van schermen in de avond.
Om schermen zo min mogelijk impact te laten hebben op je slaap, raadt Verbeek aan om notificaties uit te zetten wanneer je gaat slapen. Gebruik een timer om van tevoren te bepalen hoe lang je nog wilt kijken. Kies daarnaast voor activiteiten die minder interactief zijn, zoals het kijken van een film of het luisteren naar een podcast of luisterboek. Dit helpt je om te ontspannen zonder dat je actief betrokken blijft bij je scherm. Ook is het goed om aan anderen in je omgeving te laten weten dat je niet meer bereikbaar bent.
Voorkom verleidingen
Wat je in elk geval moet vermijden, is je telefoon of tablet gebruiken op momenten dat je normaal zou moeten slapen. Leg je apparaat ook niet te dicht bij je bed, zodat je niet in de verleiding komt om het apparaat erbij te pakken zodra je wakker wordt. Gebruik geen apps die constant nieuwe inhoud blijven aanvoeren.
De somnoloog van Kempenhaeghe benadrukt dat het belangrijk is om in gesprek te blijven gaan over schermgebruik. “Het doel is om de slaap zo min mogelijk te verstoren,” zegt Verbeek. “Vraag jezelf af: waarom gebruik je je telefoon of tablet? Wat doe je ermee, op welke tijdstippen en hoe lang? Wat is het doel? Beter slapen is maatwerk.”
